Mục đích:
Giúp học sinh biết:
- Hiện tượng kinh nguyệt và sự thụ thai sảy ra như thế nào?
- Tuổi dậy thì có khả năng sinh con, vì vậy phải cẩn trọng trong quan hệ với người khác giới. Tài liệu và phương tiện:
- Tranh vẽ “ chu kỳ kinh nguyệt “ và tranh vẽ “ cơ chế thụ tinh”
- Phiếu bài tập “ Sự thụ thai “.
- Giấy khổ to.
- Bút dạ.
- Băng dính.
Cách tiến hành:
Hoạt động 1: Tìm hiểu chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ ( 40 phút)
Mục tiêu: Học sinh hiểu được tại sao gọi là chu kỳ kinh nguyệt( vòng kinh ) và chấp nhận kinh nguyệt là một hiện tượng sinh lý bình thường của phụ nữ.
Cách tiến hành:
Bước 1: Hoạt động nhóm.
Giáo viên chia lớp thành các nhóm có từ 6 -8 em ( nam riêng / nữ riêng ). Phát cho mỗi nhóm một bộ tranh vẽ về chu kỳ kinh nguyệt. Yêu cầu các em thảo luận và sắp xếp lại thứ tự của các tranh phù hợp với quá trình sảy ra chu kỳ kinh nguyệt và giải thích cơ chế của hiện tượng kinh nguyệt.
Bước 2: Hoạt động lớp.
Giáo viên mời vài nhóm xung phong trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình. Các nhóm khác góp ý kiến bổ sung.
Bước 1: Hoạt động của giáo viên.
Giáo viên dựa vào tờ tranh “ chu kỳ kinh nguyệt” để giải thích:
- Kinh nguyệt xảy ra như thế nào?
- Tại sao gọi là chu kỳ kinh nguyệt (hay vòng kinh )?
- Diễn biến bình thường của một vòng kinh.
· Kinh nguyệt lần đàu tiên xảy ra khi một cô gái bước vào tuổi dậy thì, đa số ở khoảng tuổi 12, một số ít có thể có kinh lần đầu có thể sớm hơn hoặc chậm hơn. Có kinh là dấu hiệu thông báo sự trưởng thành của cơ quan sinh sản ở phụ nữ. Sau đó kinh nguyệt xảy ra mỗi tháng một lần cho đến độ tuổi 45 -50 thì chấm dứt gọi là mãn kinh.
· Đa số phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt bình thường khoảng 28 ngày, một số khác có thể ngắn hơn hoặc dài hơn có khi lên đến 40 ngày. Từ ngày thứ nhất có kinh lần này đến ngày thứ nhất có kinh lần tiếp được tính là một chu kỳ( vòng kinh ).
· Bên trong thành tử cung ( hay dạ con) có lớp niêm mạc đặc biệt. Hằng tháng lớp niêm mạc này từ từ dày lên với nhiều mạch máu. Nếu trứng rụng gặp tinh trùng và thụ thai thì mầm thai sẽ bám vào đó để được nuôi dưỡng và lớn lên. Nếu không có thai thì lớp niêm mạc này sẽ bong ra , các mạch máu bị vỡ và chảy ra ngoài theo đường âm đạo. Đó là hiện tượng kinh nguyệt ( hành kinh). Kinh nguyệt xảy ra nhanh hay chậm tùy từng người , có người chỉ hành kinh 2 -3 ngày, một số người khác hành kinh bình thường là 6 -7 ngày.
· Một số phụ nữ có những thay đổi bất thường về thời gian hành kinh, hành kinh ra nhiều máu, tức là bị rối loạn kinh nguyệt.
Hoạt động 2 : Tìm kiếm sự giúp đỡ ( 30 phút)
Mục tiêu:
Giúp học sinh nữ hiểu:
Các cảm xúc của các em khi có kinh là rất tự nhiên.
Các me cần tìm kiếm sự giúp đỡ khi coa băn khoăn lo lắng.
Giúp học sinh nam hiểu:
Chia sẻ, cảm thông với bạn gái khi có kinh nguyệt là điều nên làm.
Cách tiến hành:
Bước 1: Hoạt động nhóm.
Chia lớp thành từng nhóm có từ 6 -8 em ( nam riêng/ nữ riêng).
Nhóm nữ thảo luận nội dung sau: “ Cần làm gì nếu bản thân có sự băn khoăn lo lắng khi có kinh nguyệt”.
Nhóm nam thảo luạn nội dung sau: “ Thế nào là chia sẻ, cảm thông với bạn gái khi bạn có kinh nguyệt”.
Từng nhóm thảo luận và ghi ý kiến vào tờ giấy khổ to.
Bước 2: Hoạt động lớp.
Giáo viên mời vài nhóm ( nam/ nữ ) trình bày ý kiến thảo luận của nhóm. Các nhóm khác góp ý kiến bổ sung.
Bước 3: Hoạt động giáo viên.
Giáo viên tóm tắt kết quả thảo luận của các nhóm và giải thích thêm những điều học sinh chưa nêu được. Khẳng định lại tầm quan trọng của việc nêu lên những băn khoăn lo lắng qua đó có được sự hướng dẫn và giúp đỡ ( đối với nữ) cũng như cần có thái độ chia sẻ cảm thông ( đối với nam).
Hoạt động 3 : Tìm hiểu về sự thụ thai ( 40 phút)
Mục tiêu: Học sinh biết được quá trình sinh sản và biết cách phòng tránh để không xảy ra sự thụ thai ở tuổi dậy thì.
Cách tiến hành:
Bước 1 : Hoạt động cá nhân học sinh.
Giáo viên phát cho học sinh một phiếu bài tập ”Sự thụ thai”. Yêu cầu các em điền vào chỗ trống của các câu trong phiếu bài tập một hay nhiều từ còn thiếu.
Bước 2 : Hoạt động theo cặp.
Sau khi từng học sinh làm xong phiếu bài tập. Giáo viên yêu cầu hai bạn ngồi cạnh nhau sẽ cùng trao đổi xem bài tập của mỗi người đã làm đung chưa. Nếu không thống nhất sẽ bảo lưu ý kiến.
Bước 3 : Hoạt động lớp.
Giáo viên mời hai học sinh ( 1 nam , 1 nữ ) thay nhau đọc từng câu của phiếu bài tập cá nhân. Với từng câu mà các em đọc, giáo viên chủ độnh hỏi ý kiến của các học sinh khác, nếu không nhất trí có thể phát biểu ý kiến của mình ở câu đó.
Bước 4 : Hoạt động của giáo viên.
Giáo viên chữa phiếu bài tập chung cho cả lớp. Giải thích những điều học sinh chưa hiểu. Sau đó treo tranh cơ chế thụ tinh cho học sinh xem và giải thích.
·1 Thụ thai ( hay thụ tinh) ở người là sự kết hợp của hai giao tử đực và cái hình thành một mầm sống mới, duy trì sự tồn tại của loài người. Giao tử đực là tinh trùng sinh ra từ tinh hoàn của đàn ông, giao tử cái là trứng được sản xuất từ buồng trứng của phụ nữ.
·2 Khi nam và nữ giao hợp , hiện tượng thụ tinh thường sảy ra tại 1/3 ngoài vòi trứng của phụ nữ nên thường gọi là hẹn. Sau khi trứng rụng khỏi buồng trứng được loa vòi hứng lấy và đẩy đi theo ống dẫn trứng về điểm hẹn. Còn tinh trùng sau khi được phóng vào âm đạo, tử cung và ống dẫn trứng để tìm trứng. Mặc dù có hàng triệu tinh trùng , nhưng để thụ tinh chỉ cần một tinh trùng mà thôi. Khi đến điểm hẹn , tinh trùng này chui vào bên trong trứng thì trứng sẽ hình thành một lớp rào cản, ngăn chặn không cho tinh trùng khác xâm nhập nữa.
·3 Trứng được thụ tinh sẽ đi qua ôngts dẫn trứng vào làm ổ trong lớp niêm mạc tử cung, nơi đây nuôi dưỡng trứng phát triển thành thai nhi.
·4 Khi đã có kinh nguyệt, một cô gái có thể có tahi nếu có giao hợp, thậm chí ngay từ lần đầu tiên. Các em trai và em gái cần ý thức rõ điều này để cẩn trọng trong quan hệ với người khác giới và có hành vi đúng mực trong quan hệ bạn bè.
CHU KỲ KINH NGHUYỆT VÀ CƠ CHẾ THỤ TINH
( Tranh dùng cho hoạt động 1)
Trứng sắp chín trồi lên mặt buồng trứng. Niêm mạc tử cung dày lên
Trứng rụng được loa vòi hứng
Niêm mạc tử cung tiếp tục dày lên
Hành kinh: niêm mạc tử cung bong ra cùng với máu chảy ra ngoài qua âm đạo
PHỤ LỤC:
PHIẾU BÀI TẬP
SỰ THỤ THAI
( Dùng cho hoạt động 3)
Hãy điền vào chỗ trống của các câu sau đây một hay nhiều từ còn thiếu.
Những từ thiếu: có thai, sinh con, trứng, thụ tinh, giao hợp, sự rụng trứng, mang thai, tử cung, sinh nở, làm tổ ( chú ý: một từ có thẻ được dùng nhiều lần)
1. Kinh nguyệt là dấu hiệu cho thấy nữ giới có khả năng ……. và………….
2. Hàng tháng, một……. trưởng thành và rụng từ một trong hai buồng trứng.
3. Khi ……. trưởng thành rời khỏi buồng trứng. Hiện tượng này được gọi là……
4. Nếu trứng gặp tinh trùng trong ống dẫn trứng, xảy ra hiện tượng …….và phụ nữ sẽ ……
5. Sự thụ thai chỉ xảy ra khi ……….
6. Trứng đã thụ tinh bắt đầu phát triển , đồng thời chuyển đến ………..
7. Để có thể phát triển thành một bào thai, trứng đã thụ tinh cần phải được bán vào niêm mạc tử cung và sống trong đó. Hiện tượng này được gọi là……………
8. Nếu mọi việc xảy ra suôn sẻ ,…….. sẽ kéo dài trong khoảng 9 tháng.
9. Sau giai đoạn đó , sẽ là giai đoạn ……….., lúc đó bào thai sẽ rời khỏi dạ con của người mẹ vè trở thành em be sơ sinh.
Lưu ý: Nếu không có điều kiện để in phiếu bài tập này cho từng em có thể viết sẵn vào tờ giấy khổ to phát cho từng nhóm. Nhóm bàn bạc và điền vào chỗ trống( thay cho bước 1 và 2 của hoạt động 3).
NHỮNG THÔNG TIN CƠ BẢN DÀNH CHO GIÁO VIÊN.
Chu kỳ kinh nguyệt:
Kinh nguyệt: ( còn gọi là hành kinh hoặc thấy tháng – vì xảy ra hàng tháng) đánh dấu sự bắt đầu trưởng thành về mặt tình dục của các em gái. Kinh nguyệt là do lớp màng tử cung bong ra và trôi ra ngoài cùng với máu theo định kỳ. Sự bắt đầu của kinh nguyệt có nghĩa là em gái có khả năng mang tahi và sinh con.
Chu kỳ kinh nguyệt ( còn gọi là hành kinh) là khoảng thời gian từ ngày bắt đầu thấy kinh lần này đến ngày thấy kinh lần sau ( từ 28 – 30 ngày).
Tại sao có kinh nguyệt:
- Khi một em bé chào đời, hai buồng trứng đã có hàng nghìn tế bào trứng với kích thước bằng hạt cát. Những chấm nhỏ trên hình hai quả cầu là buồng trứng.
- Hàng tháng , một cái trứng trưởng thành và rời khỏi buồng trứng . Hiện tượng này gọi là rụng trứng.
- Trứng bị hút vào ống dẫn trứng và di chuyển về phía tử cung( hình chữ V). Đồng thời lớp niêm mạc trong tử cung bắt đầu dày lên để đón trứng.
- Một cái trứng chỉ có thể phát triển thành một đứa trẻ nếu kết hợp được với một tế bào tinh trùng. Nếu tinh trùng kết hợp với trứng , người phụ nữ sẽ mang thai, trứng đã thụ tinh sẽ bám chặt vào lớp niêm mạc dày của tử cung. Đây là nơi nuôi dưỡng đứa bé cho đến ngáy sinh.
- Nếu trứng không được thụ tinh, lớp niêm mạc sẽ không cần thiết nữa và sẽ bong ra. Niêm mạc , lớp màng trứng sẽ trôi từ tử cung đến âm đạo để ra ngoài cơ thể. Đây là hiện tượng kinh nguyệt. Kinh nguyệt sẽ xảy ra sau khi rụng trứng khoảng 14 ngày. Thời gian hành kinh có thể kéo dài từ 2 – 8 ngày, nhưng trung bình là khoảng 4 – 6 ngày. Kinh nguyệt xảy ra hàng tháng và kết thúc khi người phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh . Kinh nguyệt sẽ tạm dừng khi người ohụ nữ có thai và bắt đầu trở lại sau khi đẻ, nếu mẹ không cho con bú.
Sự thụ thai:
Khi nam và nữ giao hợp, hàng triệu tinh trùng sẽ được phóng ra và bơi vào âm đạo, vào tử cung và qua ống dẫn trứng. Nếu ở đó có một trứng đã trưởng thành , có thể xảy ra thụ tinh. Mặc dù hanngf triệu tinh trùng, song phần lớn chỉ có một con có thể thụ tinh cho trứng. Khi đến điểm hẹn, tinh trùng này chui được vào bên trong trứng thì trứng sẽ hình thành một lớp rào cản, ngăn chặn không cho tinh trùng khác xâm nhập vào nữa. Trứng được thụ tinh sẽ đi qua ống dẫn trứng vào làm tổ trong tử cung, nơi bào thai sẽ lớn lên.
Nếu trứng không được thụ tinh , kinh nguyệt sẽ xảy ra.
Một cô gái đã ở tuổi dậy thì có thể có thai nếu có giao hợp, thậm chí ngay từ lần đầu tiên.
---------------------nguồn:----http://www.hcm.edu.vn/kynangsong/------------------------------------------------------------------